توسط : عکاسی برای نخستین بار در زمان پادشاهی محمدشاه قاجار توسط سفیر روسیه و البته هدیۀ ملکۀ بریتانیا وارد ایران شد. اما این هنر در ابتدا مختص دربار قاجار بود و به تدریج توسط خارجیانی که به عنوان هیئت سیاسی و نظامی وارد ایران شده بودند، گسترش یافت. با تأسیس دارالفنون و ایجاد رشتۀ عکاسی، هنرجویان و دانش‌آموختگان این مرکز توانستند نخستین عکاسان ایران باشند. البته برخی دیگر نیز با علاقه خود هنر عکاسی را در خارج از ایران آموختند. یکی از این افراد تأثیرگذار، میرزا حسن، فرزند خواجه علی از بزرگان کازرون، بود که این هنر را در خارج از ایران و هند فراگرفت و به ایران آمد و از هنر خود برای عکاسی در بوشهر و فارس، استفاده کرد. مرحوم میرزاحسن عکاس‌باشی، مشهور به چهره‌نگار که از اولین عکاسان ایران بود، شوهرخواهر مرحوم سیدعبدالحسین مولازاهدی بود.
از زنده‌یاد سیّدعبدالحسینِ مولازاهدی به عنوان نخستین عکاس جهرم یاد می‌شود. شادروان سیّدعبدالحسینِ مولازاهدی در سال 1304، نخست به عنوان بازرس تنباکو و تریاک، به شهر جهرم آمد و با دختر یکی از اعیان محلّۀ گازران، مرحوم سیّد احمد هکانی، ازدواج کرد. وی که به عنوان عضو عالی‌رتبۀ ادارۀ دارایی در جهرم مانده بود، از عکاسی سررشته و یک دستگاه دوربین عکاسی به همراه خود داشت و با آن در منزل خود، منزل دوستان نزدیک و برخی اعیان جهرم عکس‌های بسیاری گرفت که هنوز برخی از آن‌ها در خانوده‌های قدیمی جهرم موجود است. سید عبدالحسین به دلیل کار دولتی و البته شرایط زمانه، نتوانست عکاسخانهای در جهرم برپا کند، ولی همان سال‌ها، به دوسه نفر دیگر نیز در جهرم، آموزش عکاسی داد. این هنر به دلایل اجتماعی آن روز جهرم عمومی نبود و شایع نشد و ظاهراً در این دوره برای گرفتن عکس، عکاس از فسا که شهر مجاور بود، به جهرم می‌آمد.
اما اولین آتلیۀ عکاسی در جهرم در سال ۱۳۰۸شمسی توسط «خورشید عکاس» که اصالتی اصفهانی و در منزل نصرالله پاینده سکنا داشت، پایه‌گذاری شد.
خورشید عکاس با استفاده از نور روز، عکس می‌گرفت. با وجود آنکه آن زمان خبری از برق و لامپ نبود، اما عکس‌های سیاه و سفیدی که او ۹۰سال پیش گرفته به دلیل آنکه داروهای ظهور و ثبوت را خود می‌ساخت، از چنان کیفیتی برخوردار است که تا امروز باقی است.
همنشینی روانشاد خورشید عکاس با صاحبخانه‌اش، مرحوم نصرالله پاینده را نیز به عکاسی علاقمند کرد و به‌تدریج پاینده نیز عکاس شد. با رفتن شادروان خورشید به فسا، مرحوم پاینده، ابتدا در خانۀ شخصی‌اش در کنار مسجد جامع، سپس در خیابان منوچهری نزدیک دبیرستان شهناز، عکاسخانهای را برپا کرد.
در همان سال‌ها، بانویی به نام خانم عفیفی که به این فن آشنا بود به جهرم آمد و برای اولین بار از بانوان جهرمی عکس گرفت.
پس از وی شخصی به نام نیرومند شیرازی، عکاسخانهای در بازارچۀ جنب مسجد بازار، دایر کرد. بعداز او، علی‌اکبر مشکین در خیابان منوچهری، عکاسخانۀ «جهان‌نما» را تأسیس کرد.
مرحوم علی‌اکبر همایون، که فن عکاسی را تا حدودی از مرحوم پاینده فرا گرفته بود، برای فراگیری تکنیک نورپردازی و رنگ‌آمیزی عکس‌های سیاه وسفید به شیراز و تهران رفت و در سال ۱۳۳۹ به جهرم بازگشت و در خیابان منوچهری نزدیک پل منوچهری، عکاسخانۀ «همایون» را افتتاح کرد. این عکاسی در آغاز انقلاب در سال ۱۳۵۸ تعطیل شد.
آقای اسلامی نیز در اواسط دهۀ چهل، آتلیۀ عکاسی «اسلامی» را در جوار سینما باربد، زیر طاق نصرت راه انداخت که تا حوالی سال ۱۳۷۵ دایر بود.
در اوایل دهۀ پنجاه، آقای قاسم افشین عکاسخانۀ «افشین» را در بلوار فردوسی سر کوچۀ مسجد نو تأسیس کرد. مدت زمانی بعد، جلال همایون، برادر علی‌اکبر همایون نیز عکاسی «پر» را در نزدیکی میدان مصلی باز کرد، هرچند پس از مدتی تعطیل شد. همچنین عکاسی دیگری به نام عکاسی «آرش» نیز در اوایل دهۀ پنجاه ابتدا در خیابان عبرت راه‌اندازی و بعداً به پل خیابان فردوسی نرسیده به میدان شهدا، در جای فعلی مرکز هنری آکادمیا منتقل شد. در این دهه، آتلیۀ عکاسی دیگری به نام «زیبا» در ساختمان روبه‌روی مدرسۀ شهناز با مدیریت آقای مؤمن‌زاده افتتاح شد.
اولین دستگاه دستی چاپ رنگی بعد از انقلاب درسال ۱۳۶۳ توسط عکاسی بسیج به جهرم آورده شد و بعد از آن عکاسی «شبنم»، تاریکخانۀ رنگی چاپ دستی را راه‌اندازی کرد. عکاسی دیگری نیز با مدیریت آقای مصلی‌نژاد در میدان مصلی جهرم راه‌اندازی شد.
گفتنی است قبل از ورود دستگاه‌های چاپ رنگی، از تکنیک رنگ‌کردن عکس‌های سیاه‌وسفید با رنگ‌های پمادی روغنی استفاده می‌شد که در این زمینه کارهای آقای هدایت‌الله کاتبی از زیبایی خاصی برخوردار بود.
پس از انقلاب، در سال ۱۳۶۸ اولین لابراتوار رنگی تمام‌اتومات توسط آقایان بنی‌هاشمی و حمیدیان خریده شد و به نام عکاسی «جهرم تصویر» در طبقۀ زیرین ساختمان دفتر خبر در بلوار فردوسی مستقر و شروع به کار کرد.
اولین عکاسی ویژه بانوان پس از انقلاب، با عنوان عکاسی «الهام» در سه‌راه فرصت در سال ۱۳۷۰ راه‌اندازی شد که آن نیز پس از یک دهه فعالیت، بسته شد.
دومین لابراتوار رنگی جهرم نیز با عنوان «شهر عکس» در سال ۱۳۷۴ به همت آقایان علیرضا شرافت و مسعود زارعیان در ابتدای بلوار معلم راه‌اندازی شد و پس از آن، آتلیه‌های متعددی در جهرم راه‌اندازی شدند که این هنر را به صورت گسترده در جهرم رایج کردند.
یاد و خاطره تمام عکاس‌ها و عکاسی‌هایی که خاطرات اهالی جهرم به تصویر کشیدند، گرامی باد.
توضیح عکس: جمعی از چهره‌های قدیم جهرم: نفر اول از سمت راست: ميرزا عبدالله فراشباشي(ميرزا عبداالله قادري)، ميرزا عبدالوهاب وهابي جهرمي(آقاي هنر/هنری)، حاج حسنعلي كاتب جهرمي(آقاي وجدي)، ميرزا محمدصادق استوار جهرمي(آقاي صاحب)، ايستاده: ماشاءالله خادم
*این مطلب در پاسداشت خدمات زنده‌یاد علی‌اکبر همایون به عکاسی جهرم، به مناسبت درگذشت وی در تاریخ 26 مهرماه 1404نوشته شد.
